نقد و بررسی و تحلیل کیفی مرمت های انجام شده در مورد کاشی های تکیه معاون الملک کرمانشاه با مطالعه موردی بر روی تابلو کاشی حضرت سلیمان

تکیه معاون الملک کرمانشاه یکی از آثار تاریخی منحصر به فرد در کشور است. بنای تکیه در سال 1320 ه.ق. در بافت مرکزی شهر احداث شد. بنا شامل سه بخش اصلی حسینیه، زینبیه و عباسیه می شود. تکیه به منظور برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم ساخته و با کاشی های هفت رنگ زینت یافت. اهمیت این تکیه نه به لحاظ معماری بلکه به خاطر مجموعه کاشیکاری ارزشمند آن است. کاشی هایی با نقوش شخصیت های اسطوره ای، پادشاهان، رجل مذهبی و سیاسی، تصاویر مناظر و اماکن، نقوش هندسی، اسلیمی و گل و مرغ و در کنار این ها تابلو کاشی های راوی که وقایع عاشورا و قصص قرآنی را به تصویر درآورده اند و بسیاری نقوش دیگر، گنجینه ارزشمندی در این بنا ایجاد کرده که تحسین هر صاحب ذوقی را برمی انگیزد. در طول سال ها، بنا و کاشی های آن توسط اشخاصی با سطح تخصص های مختلف، مورد مرمت قرار گرفته است. این مرمت ها بدون هیچ نظارت کیفی و بررسی و ارزیابی علمی انجام شده است. و چه بسا مرمت های غیر اصولی خود بزرگ ترین آسیب ها را به این مجموعه وارد کرده باشد. با بررسی کیفی و نقد و تحلیل مرمت های صورت گرفته در تکیه می توان چشم انداز مرمت اصولی در این زمینه را ترسیم کرده و از تکرار اشتباهات گذشته اجتناب ورزید. در این پروژه جهت تسهیل روند مطالعه، مرمت ها در دو گروه مرمت های استادکاران سنتی و مرمت های مرمتگران آکادمیک بررسی شدند. مرمتگران سنتی همان طور که انتظار می رفت آگاهی و دانشی نسبت به مبانی مرمتی نداشته و بدون توجه به این مبانی نسبت به مرمت اقدام کرده اند. به علاوه مرمت های آن ها بدون توجه به اسناد و مدارک باعث ایجاد تغییرات فراوانی در کل اثر شده است. این تغییرات سردرگمی و قطع ارتباط بازدید کننده با اثر را به دنبال داشته است. اگرچه انتقادات زیادی به مرمت های این استاد کاران وارد است، اما نمی توان از نظر دور داشت که در اوضاع سیاسی و اجتماعی آشفته ی سال های پایانی دهه پنجاه شمسی و اوضاع نابسامان دوران جنگ تحمیلی، همین مرمت ها، بنا و تزیینات آن را از نابودی کامل نجات داد. مرمتگران تحصیل کرده با دانش آکادمیک اگرچه تأکید بیشتری بر رعایت مبانی مرمتی داشته اند اما کاری عاری از نقص ارائه نداده اند. مهم ترین آسیب ها نیز توسط همین گروه از مرمتگران به کاشی ها وارد شده و آن استفاده از ملات سیمان برای نصب کاشی هاست. به منظور اجتناب از اشتباهات گذشته آموزش تمام دست اندرکاران مرمت و حفاظت امری ضروری می نماید. که این امر نیز انسجام و نظم در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که متولی حفاظت و مرمت آثار است را می طلبد. در پایان این پروژه تابلو کاشی حضرت سلیمان در صحن عباسیه که به شدت از جانب رطوبت صعودی در دیوار پشت خود تهدید می شود، مورد بررسی قرار گرفته و جهت نجات بخشی آن پیشنهاداتی ارائه گردیده است.